39 Λεμέρλ, “Ἡ συνέχεια τῆς εὐρωπαϊκῆς συνείδησης”, εἰς Ἀρβελὲρ – Ἀϊμάρ (ἐπιμ.), Οἱ Εὐρωπαῖοι, μτφρ. Π. Μπουρλάκης, Ἀθήνα 2003, σ. 183.

40 Πόσο μπορεῖ νὰ ἀπομακρυνθεῖ τὸ πρῶτο σημεῖο μιᾶς γραμμῆς, ὅταν κάθε ἄλλο στὴν οὐσία ἐπαναλαμβάνει τὸ ἀρχικό; Φυσικά, ὁ πολιτισμὸς δὲν ἐκτείνεται μὲ τὴν ἴδια ταυτότητα, ὅμως καὶ στὰ πολιτισμικὰ μορφώματα δὲν νοεῖται ἀρχὴ χωρὶς κάποιου βαθμοῦ συνέχεια καὶ ὁμογένεια, διαφορετικὰ δὲν πρόκειται γιὰ πραγματικὴ ἀρχὴ ὁσοδήποτε σύνθετης καὶ δυναμικῆς ὀντότητας, ἀλλὰ γιὰ ἔναρξη τυχαίων διαδοχῶν. Τὸ ἀντιλαμβανόμαστε εὔκολα συγκρίνοντας τοὺς πολιτισμούς: θὰ μποροῦσε ποτὲ νὰ ὑπάρχει ὁ Γρηγόριος Νύσσης στὸν κινεζικὸ πολιτισμό, ἢ σὲ ὁποιοδήποτε πολιτισμὸ ξένο καὶ ἄσχετο μὲ τὴν ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα;

41 Ντοστογιέφσκυ, Ἀδελφοὶ Καραμάζωφ, μτφρ. Ἄρης Ἀλεξάνδρου, τ. 1, Ἀθήνα χ. ἔ., σ. 36.

42 Πάουντ, “Canto XX”, μτφρ. Ἄρης Ἀλεξάνδρου, εἰς Λαϊνᾶ (ἐπιμ), Ξένη ποίηση τοῦ 20οῦ αἰῶνα, Ἀθήνα 1989, σ. 101.

43 Ἄντερσεν, Ὁδοιπορικὸ στὴν Ἑλλάδα, μτφρ. Allan Lund, Ἀθήνα χ.ἔ., σελ. 79, 81.