Σημειώσεις

579 Ἰλιάδα Ν 357, κ.ἀ.

580 Ὅ.π., Τ 286.

581 Στὸν Ῥῆσο, στ. 971.

582 Ὅπως στὴν συνέχεια, ἐνῷ ἰσχυροποιεῖται ἡ ἀρνητικὴ σημασία, δὲν παύει οὔτε ἡ θετική, μὲ τὴν ὁποία χρησιμοποιεῖ τὸν ὅρο, γιὰ παράδειγμα, ὁ Παῦλος μιλῶντας στοὺς Ἀθηναίους. Ἐντυπωσιακὰ στὸν Βυζαντινὸ ἱστορικὸ Κίνναμο “τὸ ἐπίθετο δαιμόνιος χρησιμοποιεῖται μόνο μὲ τὴν ἔννοια τοῦ θεϊκοῦ, τοῦ πέρα ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα (99.19· 240.5 κ.ἑ.· 264.12)”, σημειώνει ὁ Χοῦνγκερ, Βυζαντινὴ Λογοτεχνία, τ. Β΄, ὅ.π., σ. 245.

583 Χρυσόστομος, Εἰς τὸ Κατὰ Ἰωάννην, PG 59, 80· πρβλ. Ἰω. 11.33–38.

584 Γκάθρυ, A History of Greek Philosophy, τ. Β΄, ὅ.π., σ. 258.

585 Πλάτων, Πολιτεία 388a–b.

586 Ὄχι μόνο ἑλληνιστικοῦ, ἤδη στὰ τέλη τοῦ πελοποννησιακοῦ πολέμου κλειστὲς ὁμάδες Ἀθηναίων “τελοῦν τὰ μυστήρια ξένων θεῶν, ὅπως εἶναι ἡ Κυβέλη καὶ ἡ Βενδῖς, ἡ Κοτυττώ, ὁ Ἄττις, ὁ Ἄδωνις, ὁ Σαβάζιος…” — Βερνάν, Μῦθος καὶ τραγωδία στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ὅ.π., σ. 309) — καὶ οὔτε μόνο συγκρητισμοῦ: “ὁ Gustav Droysen ποὺ ἔπλασε τὸν ὅρο hellenismus (ἑλληνισμός, ἑλληνιστικὴ περίοδος) … ἐννοοῦσε μὲ αὐτὸν τὸ χρονικὸ διάστημα ποὺ μεσολαβεῖ ἀνάμεσα στὴν κλασικὴ ἀρχαιότητα καὶ τὴν ἐμφάνιση τοῦ χριστιανισμοῦ, τὸ χρονικὸ διάστημα τῆς ‘συγχώνευσης’ τοῦ ἀνατολικοῦ πολιτισμοῦ μὲ τὸν δυτικὸ κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας … Ὁπωσδήποτε ἡ διάκριση ἀνάμεσα σὲ Ἕλληνες καὶ βαρβάρους ἔγινε λιγώτερο σαφής· διαμορφώθηκε ἕνα εἶδος κοσμοπολιτισμοῦ, ἀλλὰ διατηρήθηκε ὡστόσο ἡ συνείδηση τοῦ Ἕλληνα ὅτι ‘ὡς Ἕλληνας ἦταν κάτι περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους’ (C. Schneider) καὶ ὅτι εἶχε μιὰ ξεχωριστὴ ἀποστολή” — Μπέκ, Βυζαντινὴ Χιλιετία, ὅ.π., σελ. 18–19.