Πάνω στα ερείπια της παλιάς ολότητας υψώθηκε ένας ανθρωπισμός που θέλησε ν’ αποτελέσει τον συνεχιστή του ελληνικού ανθρωπισμού, αλλά που θα γίνει ο τέλειος αντίποδάς του.
Για τους Έλληνες, η φύση ήταν ο κανόνας και η επιστήμη πρόσφερε την αρετή. Στο εξής, η φύση θα γίνει αντικείμενο και η επιστήμη θα προσφέρει την εξουσία. Για τους Έλληνες, η ομορφιά και ο ορθολογισμός του σύμπαντος αποτελούσαν τις υπέρτατες εκφάνσεις του Αγαθού. Η επιστήμη συνιστούσε «αρετή» γιατί το αντικείμενο της, ο κόσμος, ήταν το κατ’εξοχήν ηθικό πρότυπο. Ο Καλλικλής δίδασκε τη θέληση για ισχύ; Είναι γιατί, απαντά ο Πλάτωνας, «παραμελούσε τη γεωμετρία» και ξεχνούσε πως «η γεωμετρική ισότης είναι παντοδύναμη ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους».
Αντίθετα, όταν η Δύση ανακάλυψε και πάλι τη «γεωμετρική ισότητα», η scientia experimentalis, πρώτος ορισμός που έδωσε ο Ρογήρος Βάκων στις φυσικές επιστήμες, έδωσε ζωή σε ένα σύμπαν μέσα στο οποίο η φύση έπαψε ν’ αποτελεί αξία για να μεταβληθεί σε αντικείμενο κυριαρχίας στερημένο από κάθε ηθική σημασία. Όμοια, η επιστήμη έπαυε ν’ αποτελεί «αρετή», παθητική θέαση του κόσμου και επιβεβαίωση της συγγένειάς μας με αυτόν, για να μεταβληθεί σε ισχύ και αναγγελία του «βασιλείου του ανθρώπου», βίαιη αμφισβήτηση της φύσης και διακήρυξη της κυριαρχίας του υποκειμένου που την κατανοεί με σκοπό να την εξουσιάσει. Knowledge is power, «η γνώση είναι εξουσία», έλεγε ο Φράνσις Μπέικον μονάχα μέσα από την επιστήμη, θα πει σύντομα ο Καρτέσιος, μπορεί ο άνθρωπος να μεταβληθεί «σε κυρίαρχο και κάτοχο της φύσης».
