Σημειώσεις
50 Χριστόδουλος Ἀθηνῶν, Ἑλληνισμὸς προσήλυτος, Ἀθήνα 2004, σ. 23, διευκρινίζοντας ὅτι, ἂν καὶ “διέκριναν τοὺς ἑαυτούς των ἀπὸ τοὺς ἄλλους λαούς, τοὺς ὁποίους ἀποκαλοῦσαν βαρβάρους, οἱ Ἕλληνες εἶχαν τὴν ἔφεση νὰ παίρνουν στοιχεῖα ἀπὸ ἄλλους πολιτισμοὺς καὶ νὰ τὰ ἐγκολπώνονται, μετατρέποντάς τα, βεβαίως, καὶ δίνοντάς τους ὅλως ἄλλες διαστάσεις. Στὸ φαινόμενο αὐτὸ ἀναφέρθηκαν τόσον ὁ Ἡρόδοτος (1.60) ὅσο καὶ ὁ Πλάτων (Ἐπινομὶς 987d). Ὁ μηχανισμὸς αὐτός, ἡ γνωστὴ interpretatio Graeca, λειτουργοῦσε ὡς δύναμη ἔμπνευσης τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, ὅσο ὑπῆρχε τὸ σταθερὸ θεμέλιο, ἡ στενὰ δεμένη κοινότητα, καὶ στὴ συνέχεια ἡ πόλις. Ὅταν ὅμως ἡ πόλις ἔχασε τὸν πυρηνικό της χαρακτῆρα, τὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα ἔχασε μὲ τὴ σειρά του τὴν ἱκανότητα νὰ ἐγκολπώνεται ἀναδημιουργῶντας, καὶ βυθίστηκε γρήγορα στὰ τενάγη τοῦ συγκρητισμοῦ” (ὅ.π.)
51 Πλάτωνος Νόμοι 729c.
52 Ὅ.π. 730c. Πρβλ. Δημοκρίτου DK 186.
53 Γιὰ παράδειγμα βλ. Ἡρακλείτου DK 2. Πρβλ. τὸ κείμενο ‘Ὁ Ἕλληνας φυτό,’ εἰς Βαλσάμης, Στοιχεῖα, ὅ.π., σ. 51 κ.ἑ.
54 Ὁ Κιτρομηλίδης σημειώνει ὅτι “στὸ ἐλεύθερο ἑλληνικὸ βασίλειο ἡ ἀπήχηση τῆς ρωσικῆς θεολογικῆς σκέψης ἔγινε κυρίως αἰσθητὴ χάρη στὴ δράση τοῦ Κωνσταντίνου Οἰκονόμου … Ἡ ἐπίδραση τῆς ρωσικῆς θεολογίας παρέμεινε ἰσχυρὴ στὴν Ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ ὡς ἐναλλακτικὴ πνευματικὴ θεώρηση, σὲ ἀντιδιαστολὴ πρὸς τὴν ἑλλαδικὴ θεολογία ποὺ εἶχε τὴν προέλευσή της στὸν ἀκαδημικὸ προτεσταντισμὸ τῆς Γερμανίας” (“Ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Κοινοπολιτεία στὶς ἐθνικὲς κοινότητες: τὸ πολιτικὸ περιεχόμενο τῶν ἑλληνορωσικῶν πνευματικῶν σχέσεων κατὰ τὴν τουρκοκρατία”: Χίλια Χρόνια Ἑλληνισμοῦ–Ρωσίας, Ἀθήνα 1994, σ. 154).
Σελ. 12345
