Στην μεταπολιτευτική περίοδο η αυθαίρετη τούτη εξίσωση πήρε τη μορφή κρατικιστικού προστατευτισμού, που ανέλαβε να αιμοδοτεί «προοδευτικά» το πατροπαράδοτο πελατειακό πολιτικό σύστημα. Το πελατειακό πολιτικό μας σύστημα έλαβε την θεσμική έκφραση μιας κουλτούρας της ήσσονος προσπάθειας, την οποία βιώνουμε στους τρόπους της ευκολίας και της εξυπηρετήσεως επί τη βάση του ήθους της «υποχρεώσεως» και της κάθε είδους παρεπόμενης συναλλαγής.
Το αίσθημα της υποχρεώσεως σε κάποιον που μας «εξυπηρέτησε» δεν είναι τόσο αθώο όσο δείχνει εκ πρώτης όψεως, αποτελεί έθος ψυχικά και κοινωνικά δεσμευτικό, πιθανή προέκταση της άγραφης οικουμενικής αρχής του δώρου και του αντιδώρου.
Ως εσωτερικευμένη αρχέγονη παράδοση κοινωνιών όπως η νεοελληνική, το έθος του δώρου και του αντιδώρου εναντιώνεται ισχυρότατα στην συνείδηση της πολιτικής ευθύνης. Ως παραθεσμική συμπεριφορά καθιερώνει την διαπλοκή και γίνεται αιτία ψυχοκοινωνικού τύπου αγκυλώσεως και διαταραχών. Εισάγει δηλαδή στον συλλογικό βίο σαν κυρίαρχη αν μη μοναδική, λογική και επιλογή την ικανοποίηση των επί μέρους συμφερόντων, που με την σειρά τους απεργάζονται εκ των έσω την διάρρηξη του κοινωνικού ιστού.
