Προπορευόμενος ἄλλοτε στὴν μελέτη τῶν Ἀρχαίων, σήμερα ὁ Ἱερὸς Κλῆρος τοὺς θεωρεῖ ἕως καὶ παρωχημένους, ἄνευ σημασίας, ἀδιαφορῶντας ἀναλόγως. Τοὺς ἔχουμε ὅμως στὰ ‘σχολεῖα’ ἀπὸ ἐθνικισμὸ καὶ ἀνάγκες image making, τὸ ὁποῖο ἀκριβῶς εἰρωνεύεται ὁ Λούτουακ, γιατὶ ὁ τρόπος ποὺ ‘χρησιμοποιοῦνται’ εἶναι τέτοιος, ὥστε ἂν ὁ μαθητὴς δὲν τοὺς μισήσει μὲ ὅλη τὴν ψυχή του, πρέπει νὰ ἀνάψει κερὶ στὴν Παναγία. Ἡ δική μας προσφορὰ ἐξαν¬τλήθηκε στὸ ἑξῆς ὑψηλό, πῶς θὰ ἀφαιρέσουμε ἀπὸ τὴν γλῶσσα τοὺς τόνους καὶ τὰ πνεύματα, ποὺ κράτησαν οἱ Βυζαντινοὶ τόσους αἰῶνες — καὶ τὸ πετύχαμε, χωρὶς νὰ ἀνοίξει ρουθούνι, κατηγορῶντας ἐμεῖς τὸ Βυζάντιο γιὰ σκοταδισμό…

*

Ἐν γένει ὁ Λούτουακ ὁδηγεῖται σὲ ἔγκυρα συμπεράσματα γιὰ τὴν βυζαντινὴ στρατηγικὴ καὶ τὴν σημασία της γιὰ μᾶς σήμερα, δὲν τὰ ἐφαρμόζει ὅμως πάντα σωστά, ὅπως ὅταν ἐπαινεῖ τὴν ἑλληνικὴ στάση ἀπέναντι στὸ ἐνδεχόμενο νὰ ἐνταχθεῖ ἡ Τουρκία στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Σύμφωνα μὲ τὶς ἐκτιμήσεις του, οἱ ὁποῖες δὲν ὀφείλονται σὲ μειονεκτικὴ εὐφυΐα, ἀλλὰ στὸ γεγονὸς ὅτι καὶ ὁ ἴδιος ἀνήκει στὴν μοντερνικότητα, ὥστε ἀπὸ ἑνὸς σημείου καὶ πέρα ἀδυνατεῖ νὰ καταλάβει κόσμο, ἡ ἑλληνικὴ διπλωματία “ὑπῆρξε πολὺ μελετημένη, ἔξυπνη καὶ προσεγμένη. Ἂν ἡ Ἑλλάδα ἐμπόδιζε τὴν ἐνταξιακὴ πορεία τῆς Τουρκίας θὰ ἔπραττε μεγάλο σφάλμα. Ὑπάρχουν ἄλλες χῶρες ποὺ θέλουν νὰ τὴν κρατήσουν, οὕτως ἢ ἄλλως, ἐκτὸς Εὐρώπης. Ἂς ἀφήσουμε τοὺς Γάλλους νὰ ποῦν τὸ ὄχι, γιατί νὰ τὸ ποῦμε ἐμεῖς; Ἔτσι, ἡ Ἑλλάδα μπορεῖ μὲ μηδενικὸ κόστος νὰ εἰσπράξει ὅλα τὰ ὀφέλη τῆς πορείας ἐξευρωπαϊσμοῦ τῆς Τουρκίας.”