Σημειώσεις
238 Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, βιβλ. 1, κεφ. 3, ἑν. 3–4· πρβλ. τὸν Χρήστου, Οἱ περιπέτειες τῶν ἐθνικῶν ὀνομάτων τῶν Ἑλλήνων, ὅ.π., σ. 39, γιὰ τὶς μεταγενέστερες ἐξελίξεις: “ἂν καὶ τὰ προηγούμενα ἑλληνικὰ φῦλα εἶχαν ἐπεκταθεῖ ἀρκετὰ ἔξω ἀπὸ τὰ ὅρια τῆς καθ’ αὐτὸ Ἑλλάδος, στὰ νησιὰ καὶ τὶς μικρασιατικὲς ἀκτές, ἡ κάθοδος τῶν Δωριέων [τὸν καιρὸ ποὺ οἱ ἡγεμόνες ἀπουσίαζαν στὸν τρωϊκὸ πόλεμο] προεκάλεσε νέα ἐπέκταση τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὴν Ἀνατολή, ἀλλὰ τώρα γιὰ πρώτη φορὰ καὶ πρὸς τὴ Δύση. Καὶ ὁπωσδήποτε ἔδωσε τὴν ὁριστικὴ ἐθνολογικὴ διαμόρφωση στὸν Ἑλλαδικὸ χῶρο. Οἱ μεταγενέστερες περιπέτειες μπορεῖ νὰ ἐξαφάνισαν τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο ἀπὸ τὶς παρυφὲς τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου — χαρακτηριστικῶς τὶς μεγαλύτερες ἀπώλειες ὑπέστη τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο κατὰ τὸν 7ο αἰῶνα μ.Χ. (Λιβύη, Αἴγυπτος, Παλαιστίνη, Συρία, βόρειες ἀκτὲς Εὐξείνου Πόντου) καὶ τὸν 20ὸ (στὴ Μικρὰ Ἀσία καὶ στὶς ὑπερόριες περιοχὲς τῆς Θράκης, Μακεδονίας καὶ Ἠπείρου) —, ἀλλὰ καμμιὰ νεώτερη διείσδυση δὲν ἐπέφερε σημαντικὲς ἀλλοιώσεις στὸν ἐθνολογικὸ χάρτη τοῦ κέντρου.”
