ΣΠΑΝΙΩΣ τὸ Εὐαγγέλιο ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν νηστεία. Ὅταν πληροφορεῖ γιὰ τὴν νηστεία ποὺ προηγεῖται τῶν πειρασμῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἐπικρίνονται ὅσοι νηστεύουν ἐπιδεικτικά, καὶ ἀκόμη ὅταν ὁ Χριστὸς ἐξηγεῖ γιὰ ποιὸ λόγο οἱ μαθητές Του δὲν νηστεύουν καθόλου, γίνονται λίγες ἀλλὰ κρίσιμες ἀναφορὲς σὲ ἕνα θέμα, ποὺ θὰ προκύπτει μὲ ἔνταση σὲ ἑπόμενες περιόδους.
Οἱ σαράντα ἡμέρες στὴν ἔρημο σημαίνουν στέρηση ἀρκετὰ ὀδυνηρὴ γιὰ νὰ φέρει τὸν ἄνθρωπο σὲ προοπτικὴ ἀπάρνησης τῆς ἀρχῆς του. Τὴν ἀπώλεια τῆς ἐμπιστοσύνης ἢ δειλία ὑποκινοῦν καὶ ἐν συνεχείᾳ ἀνταμοίβουν ὁρισμένες ἀπολαύσεις.
Ὅσοι νηστεύουν ἴσως καὶ πολύ, μὲ κίνητρο τὴν ἀνθρωπαρέσκεια, ἐμπορεύονται τὴν στέρηση μιᾶς ἀπόλαυσης ποὺ δὲν τοὺς ἐνδιαφέρει ὅσο τὸ ψυχολογικὸ φαγοπότι, ἑπομένως βαθαίνουν τὴν φυλάκιση στὸ ἐγώ. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς εἰδοποιεῖ γιὰ τοὺς δαίμονες πὼς “οὔτε τὴν νηστεία δὲν βδελύσσονται, οὔτε τὴν δωρεὰ χρημάτων, οὔτε τὴν φιλοξενία, οὔτε τὴν ψαλμωδία, οὔτε τὴν ὥρα τῆς μελέτης, οὔτε τὴν ἡσυχία, οὔτε τὰ πιὸ ὑψηλὰ μαθήματα, οὔτε τὴν χαμευνία, οὔτε τὴν ἀγρυπνία … ἂν ὁ σκοπὸς καὶ ἡ αἰτία ὅσων γίνονται ἀποβλέπει στοὺς ἴδιους”, δηλαδὴ ἂν ἀκόμη καὶ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, ἀντὶ νὰ ἔρχεται στὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, κατορθώνει νὰ φυλακίζεται στὴν μικρότητα τοῦ ἐγώ, ὅπως ὅταν ἐπαίρεται, ἀποδίδει τὸ ἔργο στὸν ἑαυτό του καὶ νομίζει ὅτι κάποιος εἶναι. Παρόμοια ὁ Μακάριος εἰδοποιεῖ γιὰ τὴν οὐσία τοῦ κακοῦ, ὅτι δὲν ἔχει ἀντικειμενικὴ ὑπόσταση σὲ ἐκείνη ἢ τὴν ἄλλη πράξη ἀλλὰ ἀφορᾶ στὴν διάθεση, ὅταν ἡ ψυχὴ μικραίνει καὶ τυφλώνεται γιὰ τὴν ἴδια τὴν προέλευση τῶν δυνάμεων καὶ τῶν χαρισμάτων της. Ἀκόμα καὶ μιὰ ‘καλὴ πράξη’ μπορεῖ νὰ συμβάλλει στὴν τύφλωση αὐτή, κι ἔτσι ὁ διάβολος “νηστεύει μαζὶ μὲ τοὺς νηστεύοντες γιὰ νὰ τοὺς ἐξαπατήσει μὲ τὴν οἴηση τῆς νηστείας”.
