Ένα νέο όμως στοιχείο έρχεται να ενισχύσει τη βαλκανική αλληλεγγύη που θεμελίωσε η Ορθοδοξία. Μιλώ για την αντίσταση των Βαλκανίων κατά των Τούρκων από τα μέσα του 14ουν αι. (από την εμφάνιση δηλαδή και εγκατάσταση των Οθωμανών το 1354 στην Καλλίπολη, σε ευρωπαϊκό έδαφος) ώς την τελική υποταγή της περιοχής στη σουλτανική κυριαρχία. Τότε αναδεικνύονται και οι λαϊκοί ήρωες των λαών του Αίμου (που οι Τούρκοι ονόμασαν Βαλκάνια), ήρωες όπως ο Λαζαρεβίτς των Σέρβων, που διακρίθηκε στη μάχη του Κοσόβου στα 1389, ή ο Σκεντέρμπεης ο Καστριώτης των Αλβανών, που αποτελούν, μαζί βέβαια με τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο Δραγάση, την πρώτη διακεκριμένη ομάδα ηρώων του αντιτουρκικού αγώνα, που παίρνει χροιά υπεράσπισης της πίστης.
Οι ηγέτες αυτοί έγιναν γρήγορα τα θρυλικά πρόσωπα της ιστορίας των λαών τους. Άγιασε ο Λαζαρεβίτς, μαρμαρωμένος βασιλιάς ο Κωνσταντίνος που ακόμη περιμένει την οσιοποίησή του ως πρώτος νεομάρτυς του γένους. Στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, που στην περιοχή ολοκληρώθηκε με την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453, δεν θα πάψει η χριστιανική κοινότητα των Βαλκανίων να αποβλέπει στην Τρίτη Ρώμη, τη Μόσχα, τη μόνη ορθόδοξη πρωτεύουσα εκτός ισλάμ, αλλά και στην παραμυθητική αρωγή του Milet, που διευθύνει και διαχειρίζεται εξ ονόματος όλων των χριστιανών ο πατριάρχης χάρη στα σουλτανικά προνόμια, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει ομοιογένεια στις αντιδράσεις απέναντι στον κατακτητή. Ο σχεδόν μαγικός εξισλαμισμός των αλβανικών φύλων, αλλά και των Βοσνίων, καθώς και η πολεμική συνεργασία ομάδων, ιδιαίτερα των Αλβανών αλλά και Σέρβων, κατά τους πρώτους χρόνους της τουρκικής κατάκτησης, η τραυματική εμπειρία του παιδομαζώματος και των πρώτων χριστιανών γενιτσάρων δημιουργούν ρήγματα στους κόλπους της βαλκανικής χριστιανοσύνης. Η δημιουργία άλλωστε ημιελεύθερων περιοχών, όπως της Βλαχίας και της Μολδαβίας, διαφοροποιεί την ένταση και το είδος της αντίστασης και της αντιμετώπισης των Τούρκων.
