Μέσα στὶς στάχτες τοῦ Βερολίνου, τὸ 1949, μιλώντας πρὸς τοὺς Γερμανοὺς ὁ ἰσπανὸς φιλόσοφος Χοσὲ Ὀρτέγκα ὑ Γκασσέτ, θύμισε ὅτι ἡ Εὐρώπη ὑπῆρχε ὡς κοινότητα πολὺ πρὶν ἐμφανισθεῖ ὁ ἐθνικισμός, κι ὅτι ἀκόμη κι ὅταν σχηματίσθηκαν τὰ εὐρωπαϊκὰ ἔθνη-κράτη, ὁ Εὐρωπαῖος ζοῦσε πατώντας μὲ τὸ ἕνα πόδι στὸ ἔθνος του καὶ μὲ τὸ ἄλλο στὴ βαθύτερη κατάφαση ὅτι ναί, εἶναι Εὐρωπαῖος. Συνεπῶς, τόνισε ὁ Ὀρτέγκα ὑ Γκασσέτ, ἡ Εὐρώπη δὲν εἶναι μόνο τὸ μέλλον μας ἀλλὰ καὶ τὸ παρελθόν μας ἐπίσης.

Ἦταν πολὺ τολμηρὸ νὰ μιλᾶς στοὺς Γερμανοὺς ἐκείνη τὴν ὥρα γιὰ ἕνωση τῆς Εὐρώπης. Ἦταν ἀκόμη πιὸ τολμηρὸ νὰ διακηρύττεις ὅτι ἡ ἕνωση τῆς Εὐρώπης δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα πολιτικὸ σχέδιο ἀλλὰ μιὰ πολιτιστικὴ πραγματικότητα ποὺ ἡ πολιτικὴ ἕνωση θὰ τὴν ἐπαναφέρει στὸ φῶς.

Ἦταν τολμηρὸ ἕως παράλογο νὰ διδάσκεις τὴν ὥρα ποὺ ὅλοι ἔψαχναν μέσα στ’ ἀποκαΐδια, ὅτι ἡ εὐρωπαϊκὴ ἕνωση δὲν θὰ ἐπιβιώσει ἐὰν μείνει ἁπλῶς μιὰ λύση γιὰ νὰ μὴν ἔχουμε νέο πόλεμο, ἢ μιὰ λύση γιὰ νὰ ἔχουμε οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, καὶ δὲν εἶναι ἔκφραση τῆς βαθύτερης αὐτοσυνειδησίας τοῦ Εὐρωπαίου ἀνθρώπου.